Echografie door internisten

Op 18-01-2008 verscheen in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde het volgende artikel van de hand van Dr.J.C.Roos (Ned Tijdschr Geneeskd. 2008;152:144 ) :

Echografie: Zaak van de Internist

J.C.Roos

De echografie heeft zich sinds de zeventiger jaren ontwikkeld van een moeilijk leesbare statische techniek tot een dynamische on-line methode die zich onderscheidt van andere beeldvormende technieken door eenvoud, toegankelijkheid en goedkoopte. Echografie is niet belastend voor de patiënt, onschadelijk, levert een schat aan informatie op en is niet moeilijk te leren.

Obstetrici, gynaecologen, cardiologen en urologen zagen al snel de waarde in en zijn de techniek zelf gaan toepassen, maar de internisten lieten de echografie over aan de radiologen, terwijl de methode juist en in de eerste plaats voor de interne diagnostiek belangrijk is. Echografie is het verlengstuk van de hand, het oog en het oor van de internist en als bed-side methode zeer geschikt.

De interne geneeskunde kan best een gereedschap gebruiken dat niet de aard van het specialisme bepaalt (zoals de endoscoop de gastro-enterologie) maar wel een diagnostische dimensie toevoegt aan het arsenaal waarover de internist beschikt. Naast anamnese en lichamelijk onderzoek, de hoekstenen van de interne diagnostiek, kwalificeert de abdominale echografie zich bij uitstek als een dergelijk gereedschap.

In mijn 22 jaar ervaring met echografie heb ik gemerkt dat het zelf in levende lijve “zien “  van organen meerwaarde oplevert t.o.v. het verslag van de radioloog. Het bij het eerste bezoek van een patiënt met icterus te kunnen onderscheiden tussen intra-en extrahepatische icterus, of, schokkend genoeg, een lever vol metstasen aan te treffen, is bepalend voor het verdere diagnostische beleid en levert dagen tot weken tijdwinst op. Dit geldt ook voor het vaststellen van een hydronefrose bij een patiënt met pijn in de flank of voor het vaststellen van een retentieblaas, prostaathypertrofie, schrompelnieren of een tumor in de bijnier bij een voor phaeochromocytoom of Cushingsyndroom verdachte anamnese.

Een aneurysma van de buikaorta, zelden vooraf vermoed, ziet men in een oogopslag en kan men meten. Het vermoeden van ascites kan direct bevestigd of verworpen worden, en bij twijfelachtige verhoging van de centrale veneuze druk geeft stuwing in de v.cava inferior en verwijding van de venae hepaticae direct antwoord.
Radiologen kijken nooit “omhoog” bij abdominale echografie, terwijl, door de transducer even omhoog te richten richting hart, bijna altijd een goed beeld te krijgen is van het hart. Linker kamerhypertrofie is bij hypertensie hiermee betrouwbaarder vast te stellen dan met een ecg of thoraxfoto. Een aortaklepstenose, vermoed bij auscultatie maar niet altijd te onderscheiden van aortasclerose, wordt van vermoeden tot zekerheid.

Dit is slechts een greep uit de vele voorbeelden, en wat geldt voor de abdominale echografie, is ook van toepassing op de echografie van oppervlakkige organen, zoals de schildklier, de carotiden en de v. popliteae bij verdenking op thrombose.

Juist de internist kan door zelf echografie te doen trefzekerder een differentiaaldiagnose opstellen en het verdere beleid hierop afstemmen. Dit kan soms levensreddend zijn, maar het spaart vooral tijd, gelden het bekort de ziekteduur. Echografie had allang onderdeel moeten uitmaken van de opleiding tot internist, en iedere internist zou dienen te beschikken over een echograaf. Internisten zijn denkers en beschouwelijk van aard, maar soms moet je iets doen. Het moge duidelijk zijn wat dat is.

Dr.J.C.Roos, internist
J.W.Brouwersstraat 22, 1071 LK Amsterdam
Correspondentie: dr.J.C.Roos ( [email protected] ).

Abstract

Abdominal ultrasound: a task for the internist
For the internist, ultrasound echography is the idealbed-side imaging technique to increase his diagnostic capabilities. It is not harmful, easy to apply and cheap. It obviates the need to send a patient to the radiologist which saves time and thus shortens the course of the illness.
Echography should be integrated in the training of internists.